شوک الکتریکی Electric shock هنگامی رخ می دهد که دو عامل زیر به طور همزمان رخ دهد :
1) ابتدا فرد باید با یک سیستم حامل جریان یا یک قطعه فلزی مرتبط با سیم حامل جریان تماس داشته باشد.
2) فرد باید با زمین در ارتباط باشد.
به طور کلی هر مدار الکتریکی سه سیم دارد. سیم فاز یا سیم حامل جریان با عایق مشکی رنگ ، که
قابل تشخیص است. البته برای سیم فاز می توان از رنگ مشکی یا هر رنگ دیگری به جز سفید، سبز یا خاکستری استفاده کرد. علاوه بر سیم فاز ، یک سیم نول و یک سیم زمین نیز در مدارهای الکتریکی وجود دارد. سیم نول معمولاً با عایقی به رنگ سفید یا خاکستری قابل شناسایی است. سیم زمین نیز به صورت سیم مسی بدون روکش یا سیم با عایق سبز رنگ اجرا می شود. در سیم کشی مدارهای خانه هایی که پیش از سال 1960 ساخته شده اند، اغلب سیم زمین در نظر گرفته نشده است.
سیم فاز در واقع خطرناک ترین سیم در مدار الکتریکی ساختمان به شمار می رود ، چون حامل بار الکتریکی بوده و به محض تماس با اجزای رسانا بار الکتریکی خود را به آن ها منتقل می کند. اما جریان الکتریکی تا زمانی که مسیر برگشت به منبع نداشته باشد، برقرار نمی شود. سیم نول در واقع همان سیمی است که برای ایجاد این مدار یا مسیر بسته در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر ، با قرار دادن کلید یک وسیله الکتریکی در وضعیت روشن ، مسیر ارتباطی بین سیم فاز و سیم نول برقرار می شود و به این ترتیب با کامل شدن مدار ، جریان الکتریکی برقرار شده و آن وسیله روشن می شود.
سیم فاز بلافاصله مسیر را حس نموده و انرژی الکتریکی را آزاد می کند. در صورتی که هیچ عاملی موجب جلوگیری از عبور جریان در مدار نشود، بخش عمده انرژی بدون استفاده خواهد ماند. می توان گفت که یک لامپ یا هر وسیله الکتریکی دیگری که بین سیم فاز و نول قرار می گیرد تقریباً تمام انرژی موجود در آن مدار را مصرف می کند و به طور مجازی هیچ انرژی دیگری برای بازگشت از طریق سیم نول به منبع باقی نمی ماند. دلیل آن که تماس دست با سیم فاز موجب ایجاد شوک الکتریکی می شود، در حالی که سیم نول شوک الکتریکی ایجاد نمی کند نیز همین امر است.
در هنگام ایجاد شوک الکتریکی، بدن همانند سیم نول عمل کرده و مدار الکتریکی را کامل می کند. علت این مسأله آن است که زمین به خودی خود مسیر بسیار مناسبی برای عبور جریان و کامل کردن مدار الکتریکی به شمار می رود. در واقع در چنین مواردی، سیستم الکتریکی از زمین به عنوان یک مسیر جایگزین استفاده می کند. سیم نول در تابلو برق اصلی به زمین متصل می شود. از تابلو برق اصلی ، یک سیم تا میله فولادی با روکش مسی منشعب می شود که این میله در عمق زمین فرو می رود. در ساختمان های قدیمی نیز گاهی اوقات این سیم را به لوله آب فلزی واقع در زیر زمین متصل می کردند.
بهترین روش برای مقابله با شوک الکتریکی آن است که اطمینان حاصل کنید که بدن شما با زمین در ارتباط نیست. به خاطر داشته باشید که جریان الکتریکی تنها در صورتی از بدن شما عبور خواهد کرد که بدن شما همانند مسیر عبور جریان به زمین، عمل کند. بنابراین هیچ گاه روی زمین خیس و یا بر روی نردبانی که روی زمین خیس قرار گرفته است با مدارها و تجهیزات الکتریکی کار نکنید. استفاده از ابزارهای برقی و سایر تجهیزات الکتریکی در محدوده سیستم های لوله کشی نیز می تواند بسیار خطرناک باشد. زیرا سیستم های لوله کشی در واقع به عنوان رابط بین بدن شما با زمین عمل می کنند که نتیجه آن ایجاد شوک الکتریکی است.